In een interview met Sigrid Bousset las ik vorig weekend (december 2014) al voor de zoveelste keer in korte tijd dat er te veel boeken worden uitgegeven. Ex-VTM topman Peter Quaghebeur bond een tweetal jaar gelegen na zijn overstap naar WPG de kat de bel aan – wellicht niet zonder duidelijke commerciële bijbedoelingen – en sindsdien komt het thema met de regelmaat van een klok weer op de voorgrond. Niet zelden gebeurt dat in de nasleep van de Boekenbeurs, waar het enorme aanbod de 150.000 bezoekers inderdaad wat kan overdonderen.
Maar waarom hebben mensen er kennelijk behoefte aan om op geregelde tijdstippen het overaanbod aan boeken te hekelen en horen we niemand over de informatietsunami op YouTube, op honderden televisiekanalen en in de dikke weekendbijlagen van de kranten? Waarom horen we niemand als kwaliteitskranten zoals NRC Handelsblad ook nog eens glossy’s op de markt brengen met vele pagina’s advertenties voor luxeproducten? Niet dat ik mij daartegen wil verzetten. Integendeel, want in het programma Alleen Elvis blijft bestaan legde hoofdredacteur Peter Vandermeersch haarfijn uit dat zijn krant dat nodig heeft om de kwaliteitsjournalistiek te kunnen brengen die hij met zijn 200 journalisten voor ogen heeft. Het stoort mij alleen dat critici altijd hun pijlen eenzijdig op de boekenmarkt richten.
Waarom zou ook op de boekenmarkt het systeem van vrijheid-blijheid niet mogen heersen? In een tijd waarin het aantal Twitteraccounts tegen een razendsnel tempo toeneemt en iedereen de kans geeft om in 140 tekens zijn mening te geven of uiting te geven aan zijn emoties – bij het bericht van het overlijden van Luc De Vos explodeerde Twitter zowat – zouden we dus mensen het recht moeten ontzeggen om die mening, visie of ervaring ook uit de doeken te doen via een onderbouwd verhaal, dat gespreid is over honderd, tweehonderd of driehonderd bladzijden.
Dat is echt de wereld op zijn kop zetten! Want juist door de voortdurend toenemende snelheid van de media en van de mogelijkheden om daar in een milliseconde op te reageren, door het feit dat we met zijn allen steeds meer in de verleiding komen om de waan van de dag te volgen en niet langer kritisch na te denken, is er een enorme behoefte aan meer reflectie, aan dieper uitgesponnen verhalen, die zoeken naar dieperliggende oorzaken van gedragingen, die stil staan bij de manier waarop we met onze samenleving bezig zijn. Temeer omdat mensen die een boek schrijven er wellicht toch wel beter in zullen slagen het maatschappelijke debat te verrijken dan zij die enkel tweets de wereld in sturen. In een wereld waarin de grote leidinggevenden en de toekomstgerichte organisaties al lang begrepen dat het er niet langer op aankomt producten en diensten te verkopen om te overleven, maar om te streven naar zingeving, zijn boeken meer dan ooit nodig om het maatschappelijke debat te verrijken.
Eén van de argumenten van de mensen die vinden dat er te veel boeken zijn, is dat de kwaliteit te wensen overlaat. Een betere redactie, eindredactie en afwerking is voor sommige boeken inderdaad gewenst. Maar dat geldt ook voor de kranten, voor de weekbladen en voor televisieprogramma’s. De lat kan altijd hoger. Dat geldt voor elk medium en dus ook voor boeken. Maar het mag geen argument zijn om te zeggen dat er te veel boeken zijn. Temeer omdat tegenwoordig tal van manieren bestaan om boeken te verdelen à rato van de vraag ernaar. 100 exemplaren voor de familie, drukken na het verspreiden van het boek als e-book, bijdrukken op aanvraag, grote en kleine aantallen: het kan allemaal.
Daarin ligt nu de nieuwe taak van de uitgevers: auteurs ook begeleiden bij de optimale verspreiding van een boek. Terwijl een boek vroeger klaar was, als het gedrukt was, begint het verhaal daar nu eigenlijk pas. De kritiek op het overaanbod van boeken heeft ongetwijfeld veel te maken met het feit dat veel uitgevers nog altijd erg traditioneel uitgeven.
Uitgevers die de traditionele denkkaders wel durven verlaten, die hun auteurs de kans bieden om volop te profiteren van de mogelijkheden van de sociale media, die het verhaal van een boek echt helpen opstarten als het boek eenmaal gedrukt is, kunnen het tij keren zodat ieder boek de plaats en aandacht krijgt dat het verdient.
